Ekosystemy leśne

Drukuj

Wśród zbiorowisk leśnych przeważają fitocenozy juwenilnych stadiów rozwojowych, występujące na siedliskach naturalnych, w obrębie lasów zagospodarowanych oraz na zalesionych sztucznie i w sposób naturalny gruntach porolnych. Zajmują one około 55,7% powierzchni leśnej. Umownie nazwano je „zbiorowiskami zastępczymi". W obrębie tej grupy zbiorowisk największy odsetek (39,5%) zajmują zbiorowiska z panującą brzozą omszoną, sosną pospolitą (32,3%) i olszą czarną (20,3%). Zaznacza się również obecność zbiorowisk z panującą brzozą brodawkowatą (3,5%), dębem szypułkowym (3,0%), osiką (1,3%) oraz świerkiem pospolitym (0,1%).

Spośród zbiorowisk należących do roślinności naturalnej, zajmujących  39,0% powierzchni leśnej, największy obszar porasta kontynentalny bór mieszany Querco roboris-Pinetum ( 30,1%), brzezina bagienna Betuletum pubescentis ( 23,2%) oraz ols porzeczkowy Ribo nigri-Alnetum (14,6%).

W przedziale od 5 do 10% zawiera się udział śródlądowego boru wilgotnego Molinio-Pinetum (7,7%), grądu subkontynentalnego Tilio-Carpinetum (7,1%) i kontynentalnego boru bagiennego Vaccinio uliginosi-Pinetum (5,4 %). Pozostałe zbiorowiska tej grupy ( wg malejącego udziału) to: suboceaniczny bór świeży Leucobryo- Pinetum ( 4,6%), subborealny bór mieszany Serratulo-Pinetum (3,1%), subkontynentalny bór świeży Peucedano-Pinetum (1,5%), świetlista dąbrowa Potentillo albae-Quercetum (1,0%), łęg jesionowo-olszowy Cicaeo- Alnetum (1,0%), ols torfowcowy Sphagno squarrosi_Alnetum (0,4%) oraz subborealny wilgotny bór mieszany Querco roboris-Piceetum (0,3%).

 

Leśne zbiorowiska potencjalne

Wśród zbiorowisk potencjalnych Parku na czoło wysuwają się: ols torfowcowy Sphagno squarrosi-Alnetum (30,2%), kontynentalny bór mieszany Querco roboris-Pinetum (26,0%), grąd subkontynentalny Tilio-Carpinetum (24,9%). Znaczniejszy udział mają tam ols porzeczkowy Ribo nigri-Alnetum (8,8%), suboceaniczny bór świeży Leucobryo- Pinetum ( 5,5%) i brzezina bagienna Betuletum pubescentis ( 3,4%).

Odsetek powierzchni pozostałych zbiorowisk jest niewielki: kontynentalnego boru bagiennego Vaccinio uliginosi- Pinetum - 0,5%, świetlistej dąbrowy Potentillo albae-Quercetum - 0,3%, łęgu jesionowo-olszowego Cicaeo- Alnetum - 0,2%, subkontynentalnego boru świeżego Peucedano-Pinetum - 0,2% oraz subborealnego wilgotnego boru mieszanego Querco roboris-Piceetum - 0,0%.

Łącznie w ujęciu troficznym potencjalne zbiorowiska borów zajmują 6,2%, borów mieszanych 24,9%, lasów i lasów mieszanych 25,2%, a olsów 39,2%. Pod względem wymagań wilgotnościowych przeważają zbiorowiska siedlisk bagiennych 43,1% i wilgotnych 27,7% (łącznie 70,8%), nad zbiorowiskami siedlisk świeżych.

 

Stadia i fazy rozwojowe drzewostanów Parku.

Znaczna część drzewostanów Parku osiągnęła stadium dojrzałości, prawie równie licznie jest reprezentowane stadium dorastania, zaś stadium młodociane, starzenia się i rozpadu występują nielicznie.

W obrębie stadium dojrzałości, obejmującego 47,1% powierzchni, dominuje faza optymalna wczesna (34,8% pow. leśnej). Oznacza to, że drzewostany niedawno wkroczyły w stadium dojrzałości. Faza optymalna późna zajmuje 12,3%.

W stadium dorastania (38,2%) rozkład drzewostanów na fazy jest bardziej równomierny, z pewną przewagą fazy starszej. Faza drągowiny jednowiekowej zajmuje 15,4%, a faza drzewostanu jednowiekowego 22,8% powierzchni.

W stadium młodocianym, zajmującym 8,8% powierzchni, najliczniej reprezentowana jest faza młodociana ( 4,2%) - młodniki, mniej licznie faza inicjalna - uprawy - 1,8%, a podfaza inicjalna bezdrzewna właściwa zajmuje 0,2%, ponieważ pozostały areał (2,6%) stanowią „powierzchnie ekologiczne", które nie są planowane do odnowienia.

Drzewostany w stadium starzenia się zajmują 5,4% powierzchni, z czego większość (4,9%), stanowi faza terminalna wczesna, a faza terminalna późna tylko 0,5%.

Najrzadziej jest spotykane stadium rozpadu, zajmujące tylko 0,5% powierzchni leśnej, w obrębie którego wyróżniono wyłącznie fazę obumierania (nie jest reprezentowana faza odnowienia).

Ogólnie rzecz ujmując, na podstawie powyższych danych można stwierdzić, że lasy Parku znajdują się głównie ( 85,3%) w dojrzałym i młodzieńczym wieku fizjologicznym, przy czym aż 57,6% powierzchni skupia się przy granicy rozdzielającej te stany (w fazie drzewostanu jednowiekowego oraz w fazie optymalnej wczesnej).

Podział funkcjonalny obszarów leśnych PPN, stosownie do rodzajów własności, kategorii ochrony oraz wiodących funkcji lasów

Grunty leśne są dominującym typem ekosystemów i przeważającym elementem krajobrazu ekologicznego, zwłaszcza w centralnej i wschodniej części PPN.

Wśród gruntów leśnych zawartych w granicach Parku 88% stanowi własność Skarbu Państwa pozostającą w użytkowaniu wieczystym PPN, a pozostałe 12% należy do innych grup własności, głównie indywidualnej.

Grunty leśne pod w posiadaniu PPN objęte są ochroną ścisłą oraz czynną, zaś obca własność podlega ochronie krajobrazowej. Ochronie ścisłej poddano 115 ha (bór bagienny i las bagienny sosnowo-brzozowy).

Poniżej przedstawiono wiodące funkcje i cele ochrony ekosystemów leśnych w ramach ochrony ścisłej, czynnej i krajobrazowej.

 

Obszary leśne objęte ochroną ścisłą

1. Funkcje wiodące:

- ochrona naturalnych procesów przyrodniczych

- funkcja naukowa (poznawcza)

- monitoring

2. Cele ochrony:

- zagwarantowanie swobodnego (niezakłóconego) przebiegu procesów przyrodniczych poprzez wyeliminowanie lub ograniczenie oddziaływań czynników zewnętrznych, zminimalizowanie penetracji, tworzenie stref buforowych z otaczających obszarów objętych ochroną częściową lob krajobrazową;

- prowadzenie badań nad prawidłowościami rządzącymi procesami przyrodniczymi w warunkach naturalnych;

- okresowe badanie stanu ekosystemów w celu określenia tendencji i kierunków zmian (na stałych powierzchniach obserwacyjnych, obejmowanych pomiarami kontrolnymi według przyjętej metodyki)

Obszary leśne objęte ochroną czynną

1.Funkcje wiodące

Różnorodne funkcje wynikające z przyjętych przedmiotów i celów ochrony:

- ochrona ekosystemów leśnych jako całości;

- ochrona określonych zbiorowisk roślinnych stanowiących pośrednie stadia w łańcuchach sukcesyjnych;

- ochrona wybranych gatunków roślin i zwierząt, uznanych za przedmiot szczególnej troski;

- pełnienie przez ekosystemy leśne funkcji służebnych (zabezpieczających) względem wybranych ekosystemów nieleśnych;

- pełnienie przez obszary leśne funkcji krajobrazowych i kulturowych;

- funkcja poznawcza;

- monitoring

2.Cele ochrony

- zachowanie, unaturalnienie, odtworzenie ekosystemów leśnych;

- utrzymywanie w niezmienionym stanie leśnych zbiorowisk roślinnych uznanych za cenne z przyrodniczego lub naukowego punktu widzenia, stanowiących nietrwałe stadia sukcesyjne (np. dla zachowania biotopów rzadkich gatunków lub zwiększenia bioróżnorodności);

- zachowanie lub restytuowanie elementów rodzimej flory i fauny, rzadkich lub zagrożonych wyginięciem;

- wspieranie ochrony ekosystemów nieleśnych uznanych za szczególnie ważne dla realizacji głównych celów ochronnych Parku;

- zachowanie lub kształtowanie wartości estetycznych krajobrazu regionalnego oraz związanych z lasami funkcji kulturowych;

- stworzenie możliwości prowadzenia badań przyrodniczych, w tym z zakresu nauk leśnych;

- okresowe badania stanu ekosystemów leśnych, w tym zasobów leśnych i ich zmian w warunkach ochrony czynnej.

Obszary leśne objęte ochroną krajobrazową

1.Funkcje wiodące

Na terenach leśnych objętych w granicach Parku ochroną krajobrazową, a więc wykorzystywanych gospodarczo, muszą być godzone funkcje ochrony przyrody z funkcjami użytkowymi. Muszą one zostać włączone w ogólne funkcje ochronne Parku, choćby z racji występowania w szachownicy z lasami i innymi gruntami będącymi w zarządzie PPN. Powinny one wspierać te funkcje, a w sytuacjach konfliktowych oddziaływanie negatywne gospodarczego wykorzystania lasów powinno być minimalizowane.

2.Cele ochrony

Ogólne cele ochrony są analogiczne jak w lasach Parku objętych ochroną czynną, a sprowadzają się do zachowania lub unaturalnienia ekosystemów leśnych oraz odtwarzania ich na gruntach z różnych przyczyn nie przydatnych do wykorzystania rolniczego. Muszą być one realizowane w warunkach gospodarczego użytkowania lasu, opartego jednak na solidnych podstawach przyrodniczych.