Restytucja szczególnie zagrożonych gatunków roślin reliktowych z rodziny Salicaceae w siedliskach torfowiskowych

Restytucja szczególnie zagrożonych gatunków roślin reliktowych z rodziny Salicaceae w siedliskach torfowiskowych

Ideą przedsięwzięcia była ochrona różnorodności biologicznej siedlisk podmokłych przez zachowanie, wspomaganie i odtwarzanie populacji rzadkich i zagrożonych gatunków roślin reliktowych z rodziny Salicaceae: wierzby lapońskiej (Salix lapponum) i wierzby borówkolistnej (S. myrtilloides). W przypadku obu gatunków w ostatnich dziesięcioleciach odnotowano drastyczny spadek liczby stanowisk oraz liczebności populacji w Polsce1,2.

Dzięki pracom zespołu złożonego ze specjalistów rożnych dyscyplin naukowych, pracowników Uniwersytetu Przyrodniczego w Lublinie, w latach 2018-2020 wzbogacono populacje zagrożonych gatunków wierzb w Poleskim Parku Narodowym o ponad 6 tys. osobników.

Ochronę czynną wierzb reliktowych prowadzono w kilku etapach. Stworzono kultury tkankowe, w których z materiału pochodzącego z dziko występujących osobników powstawał matecznik roślin przeznaczonych do wprowadzenia do środowiska naturalnego (w Laboratorium Kultur Tkankowych Wydziału Ogrodnictwa i Architektury Krajobrazu). Kolejny etap polegał na aklimatyzowaniu roślin, początkowo w kontrolowanych warunkach laboratorium, potem w terenowej stacji aklimatyzacji (w Terenowej Stacji Dydaktyczno-Badawczej Katedry Hydrobiologii i Ochrony Ekosystemów, Wydział Biologii Środowiskowej), gdzie rośliny wzrastały w warunkach zbliżonych do tych, które panują w ich naturalnym środowisku. Następnie odpowiednio przygotowane sadzonki były przenoszone do wytypowanych wcześniej lokalizacji w Poleskim Parku Narodowym.

Odbudowane zostały populacje wierzby lapońskiej i wierzby borówkolistnej na torfowisku śródleśnym Blizionki (o/o Orłów). Zasilono również obecnie istniejące populacje wierzb reliktowych, zróżnicowanymi genetycznie osobnikami obu płci w stanowiskach na terenie Poleskiego Parku Narodowego (wierzby lapońskiej na torfowisku nad jeziorem Długie, Moszne i Karaśne, a wierzby borówkolistnej na torfowisku nad jeziorem Moszne). Wszystkie zasilone populacje docelowo zwiększyły swoją liczebność o nie mniej niż 200 osobników.

Sukces reintrodukcji mierzony liczbą osobników, które przetrwały w siedlisku naturalnym powyżej 12 miesięcy i podjęły wzrost, kształtuje się na poziomie 80-90% (w różnych stanowiskach).

1Pogorzelec M., Banach-Albińska B., Serafin A., Szczurowska A. 2014. Population resources of an endangered species Salix lapponum  L. in Polesie Lubelskie Region (Eastern Poland). Acta Agrobotanica 67 (4):81–86       

2Pogorzelec M., Głębocka K., Hawrylak-Nowak B., Bronowicka-Mielniczuk U. 2015. Assessment of chosen reproductive cycle processes and genetic diversity of Salix myrtilloides L. in wetlands of Polesie Lubelskie: the prospects of its survival in the region. Polish Journal of Ecology 63: 291–303).

Wierzba pierwszeSadzonki roślin aklimatyzowane w inspektach (Foto: M. Pogorzelec, 2020 r.)

Wierzba drugieSadzenie roślin (wierzby lapońskiej i wierzby borówkolistnej) na torfowisku nad jeziorem Długie
(Foto: M. Pogorzelec, 2020 r.)

Wierzba trzecieKwitnący osobnik wierzby borówkolistnej (Foto: M. Pogorzelec, 2020 r.)